Portal - Informator Obywatelski Osób Niewidomych

Przymusowy urlop w czasie epidemii
Sebastian Zaręba – adwokat

Pytanie:
Czy pracodawca ma prawo wysłać pracownika na przymusowy urlop w obecnej sytuacji epidemii?

Odpowiedź:
Obecnie obowiązujący w Polsce stan epidemii skłania pracodawców, którzy zmagają się z przestojami w swoich firmach, do podejmowania względem swoich pracowników działań, które nie zawsze są zgodne z przepisami Kodeksu pracy.

Jednym z takich działań jest wysyłanie pracownika na urlop w związku z tymczasowym zamknięciem zakładu pracy. W obecnej sytuacji zdarza się, że pracodawca nakłania pracownika, aby ten złożył wniosek o urlop. Jednakże, takie działanie pracodawcy jest niezgodne z Kodeksem pracy.

Urlop jest bowiem świadczeniem, które udzielane jest przez pracodawcę w porozumieniu z pracownikiem. Wyjątkiem od tej zasady są jedynie dwie sytuacje:

- tzw. urlop zaległy (o którym mowa w art. 168 Kodeksu pracy), gdy pracownik zwleka z urlopem wypoczynkowym i zbliża się termin jego wykorzystania,lub

- urlop w okresie wypowiedzenia (art. 167[1] Kodeksu pracy),

Jedynie w tych dwóch sytuacjach pracodawca może samodzielnie zdecydować, że pracownik będzie wykorzystywać urlop.

W przypadku urlopu zaległego, pracodawca może jednostronnie zdecydować o jego udzieleniu, ale nie może samodzielnie określić terminu tego urlopu. Termin urlopu ustala się bowiem biorąc pod uwagę wniosek pracownika. Zasada jest taka, że zaległy urlop wypoczynkowy z poprzedniego roku kalendarzowego należy wykorzystać do 30 września. Wynika to z art. 168 Kodeksu pracy. Oznacza to, że wszyscy pracownicy, którym pozostał zaległy urlop z poprzedniego roku, nie muszą go wykorzystywać obecnie, ale mogą złożyć wniosek o wykorzystanie go w późniejszym terminie, np. w trzecim kwartale bieżącego roku.

Jeżeli jednak pracownik nie będzie długo wnioskował o zaległy urlop i zbliżać się będzie termin jego wykorzystania czyli 30 września, pracodawca będzie uprawniony samodzielnie wysłać pracownika na urlop.Zgodnie bowiem z orzecznictwem Sądu Najwyższego, pracodawca może wysłać pracownika na zaległy wypoczynek bez uwzględniania i planowania terminu z podwładnym, gdy zatrudniony zwleka z urlopem wypoczynkowym i zbliża się termin jego wykorzystania. Pracodawca powinien posiadać dowody, które będą wskazywały, że wnioskował o zaplanowanie urlopu, ale pracownik nie spełnił jego prośby.

Drugim przypadkiem, kiedy pracodawca może samodzielnie wysłać pracownika na urlop, jest tzw. urlop w okresie wypowiedzenia. Zgodnie z art. 1671 Kodeksu pracy w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu.

Natomiast w każdej innej sytuacji – urlopu udziela się na wniosek pracownika. Pracownik sam może natomiast zawnioskować, aby pracodawca udzielił mu urlopu w aktualnie trwającym czasie epidemii.


Podstawa prawna:
Art. 1671, art. 168 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, 1043, 1495)

_________________