Portal - Informator Obywatelski Osób Niewidomych

PPK – czy to się opłaca?
Sebastian Zaręba, adwokat

Wpłaty na PPK są finansowane z trzech źródeł:
– wpłat pracownika;
– wpłat pracodawcy;
– dopłat od państwa.
Stawka procentowa składek pracodawcy i pracownika do PPK liczona jest od wynagrodzenia pracownika brutto.
Wysokość składek poszczególnych podmiotów przedstawia się następująco:
– składka pracownika to 2% wynagrodzenia brutto (pracownik może ją dobrowolnie podnieść do 4%). Składkę pracownika można obniżyć do 0,5%, jeżeli w danym miesiącu nie zarobił „kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia”, czyli od 2021 r. 3360 zł brutto (2800 zł pomnożone przez 1,2);
– składka pracodawcy to 1,5% wynagrodzenia brutto (pracodawca może ją dobrowolnie podnieść do 4%);
– państwo dopłaca 250 zł „wpłaty powitalnej” (jednorazowo), a potem 240 zł rocznie.
Aby wskazać, ile konkretnie pieniędzy wpłynie na PPK danego pracownika, można posłużyć się przykładem. Jeśli dana osoba zarabia 5000 zł brutto, to w przykładowym miesiącu wpłaci na PPK 100 zł, a jej pracodawca – 75 zł. Ponadto państwo raz w roku dopłaci 240 zł, co daje w skali miesiąca 20 zł dodatkowej dopłaty. W sumie średnia miesięczna wpłata na PPK tej osoby wyniesie 195 zł (100 zł +75 zł + 20 zł), z czego pracownik bezpośrednio finansuje 100 zł. Reszta jest finansowana przez pracodawcę i państwo (a konkretnie z Funduszu Pracy).
Wskazane środki nie są jednak równoznaczne z zyskiem z PPK, bowiem będą one inwestowane przez instytucję finansową wybraną przez pracodawcę spośród wymienionych w ustawie.

Jak wygląda inwestowanie środków z PPK i czy wiąże się z jakimś ryzykiem?
Polityka inwestycyjna PPK zakłada inwestycje w różne produkty: od bardzo bezpiecznych, jak lokaty bankowe czy obligacje skarbu państwa, przez obligacje korporacyjne, aż do akcji oraz różnego typu funduszy. W miarę jak pracownik będzie zbliżał się do wypłaty środków, coraz większa część jej oszczędności będzie inwestowana właśnie w produkty bezpieczne, czyli w lokaty bankowe i obligacje skarbowe.
Innymi słowy, polityka inwestycyjna funduszy będzie się powoli zmieniać w czasie. Im bliżej 60. roku życia będzie dana osoba, tym profil inwestycyjny tych funduszy będzie bezpieczniejszy. Krótko mówiąc, będzie relatywnie zwiększał się udział instrumentów bezpiecznych, czyli obligacji i instrumentów pieniężnych, a malał udział akcji. Z tego punktu widzenia ryzyko, że uzyska się z PPK mniej, niż się do niego wpłaciło, jest niewielkie, zwłaszcza że otrzymuje się dopłaty od pracodawcy i Skarbu Państwa.
Niemniej jednak PPK to fundusz, a nie lokata, która nie niesie w sobie ryzyka straty. Hipotetycznie nie można wykluczyć takiej sytuacji, gdy dany fundusz będzie agresywnie inwestować w akcje, kiedy pracownik jest młody, a potem sprzeda je w najgorszym momencie (zgodnie z algorytmem wymaganym przez ustawę), gdy pracownik będzie miał już tylko kilka lat do emerytury i nie odrobi poniesionych strat. Mogłoby się nawet zdarzyć, że pracownik nie odzyska tego, co włożył do PPK z „części pracowniczej”, bo nawet składki pracodawcy i dopłaty rządowe nie pokryją jego strat na akcjach.

Szczegóły dotyczące dopłat
Utrata prawa do dopłaty rocznej następuje w sytuacji, gdy pracownik nie „uzbierał” odpowiedniej kwoty w systemie w danym roku. Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o PPK uczestnikowi PPK przysługuje dopłata roczna, jeżeli kwota wpłat podstawowych i dodatkowych finansowanych przez podmiot zatrudniający oraz uczestnika PPK w danym roku kalendarzowym jest równa co najmniej kwocie wpłat podstawowych należnych od kwoty stanowiącej sześciokrotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tym roku, z zastrzeżeniem ust. 3. W 2021 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 2800 zł brutto. Oznacza to, że pracownik, który liczy na dopłatę od państwa, będzie musiał zgromadzić na koncie w PPK 588 zł.
Ponadto także dopłata „powitalna” nie jest bezwarunkowa. Otrzymają ją ci, którzy będą dokonywać wpłat do PPK przynajmniej przez trzy miesiące.

Wypłaty środków
Co do zasady – po środki z PPK można sięgnąć po 60. roku życia. Osoby, które zdecydują się oszczędzać w PPK do 60. roku życia lub dłużej, same podejmą decyzję o formie i terminie wypłaty środków. Od ich decyzji mogą jednak zależeć skutki podatkowe takiej wypłaty.
Skorzystać ze zgromadzonych środków można, dokonując wypłaty 25% swoich oszczędności jednorazowo i 75% oszczędności w minimum 120 miesięcznych ratach (można zdecydować się na większą liczbę rat). Można też wypłacić 100% oszczędności w minimum 120 miesięcznych ratach. Obie te formy wypłaty są zwolnione z podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki), z tym zastrzeżeniem, że jeśli uczestnik zdecyduje się na wypłatę 75% lub 100% środków w minimum 120 ratach, ale wysokość pierwszej raty – wyliczona przez podzielenie zgromadzonych oszczędności przez zadeklarowaną liczbę rat – będzie mniejsza niż 50 zł, środki zostaną wypłacone jednorazowo, a uczestnik PPK będzie zobowiązany do zapłaty podatku od zysków kapitałowych.
Uczestnik PPK może także zdecydować o jednorazowej wypłacie wszystkich zgromadzonych oszczędności lub w dowolnej liczbie rat, mniejszej niż 120, ale w takim przypadku należy mieć na uwadze obowiązek zapłaty podatku od zysków kapitałowych. W razie jednorazowej wypłaty 100% środków podatek od zysków kapitałowych będzie należny tylko od 75% środków.
Po ukończeniu 60 lat uczestnik PPK może również dokonać wypłaty transferowej swoich oszczędności: do zakładu ubezpieczeń (z którym zawarł umowę, na podstawie której – po osiągnięciu 60. roku życia – nabędzie prawo do świadczenia okresowego lub rzeczowego) albo na rachunek lokaty terminowej. Taki uczestnik PPK może także wnioskować o wypłatę środków w formie świadczenia małżeńskiego, jeżeli jego małżonek – na rzecz którego umowę o prowadzenie PPK zawarto z tą samą instytucją finansową – również osiągnął 60. rok życia i małżonkowie wspólnie oświadczą, że chcą skorzystać z wypłaty świadczenia małżeńskiego. W razie złożenia wniosku o wypłatę środków w formie świadczenia małżeńskiego instytucja finansowa otworzy wspólny rachunek PPK dla małżonków, zwany „rachunkiem małżeńskim”. Świadczenie małżeńskie jest wypłacane w minimum 120 miesięcznych ratach.
Odnośnie do wypłaty przed 60. rokiem życia wskazano, że można w dowolnym momencie dokonać zwrotu środków lub wypłaty w trudnych sytuacjach życiowych. Zwrot środków to wycofanie przez uczestnika PPK oszczędności zgromadzonych na jego rachunku PPK w dowolnym momencie przed 60. rokiem życia, bez konieczności podawania przyczyny. Przy zwrocie należy mieć jednak na uwadze to, że wypłata nie obejmie całości zgromadzonych środków. Zostanie ona pomniejszona o dopłaty pochodzące ze środków publicznych (wpłata powitalna i dopłaty roczne), 30% środków pochodzących z wpłat pracodawcy oraz 19% podatek od zysków kapitałowych wypracowanych przez pozostałą część środków, pochodzącą z wpłat pracodawcy oraz wpłat pracownika.
Natomiast przez wypłatę w szczególnych sytuacjach życiowych należy rozumieć możliwość wypłaty – do 25% środków (jednorazowo lub w ratach) – w przypadku poważnego zachorowania uczestnika, jego współmałżonka lub dziecka oraz wypłatę – do 100% środków – na „cele mieszkaniowe”.
O wypłatę z tytułu poważnego zachorowania uczestnik PPK może wnioskować w razie zdiagnozowania jednej z jednostek chorobowych wskazanych w ustawie o PPK (odrębny katalog dla osoby dorosłej i dla dziecka), całkowitej niezdolności do pracy bądź umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności.
Z kolei wypłata środków na cele mieszkaniowe jest rodzajem pożyczki z przeznaczeniem na pokrycie wkładu własnego – w związku z zaciągnięciem przez uczestnika PPK kredytu hipotecznego na budowę bądź przebudowę budynku mieszkalnego, zakup domu, mieszkania lub gruntu. Z tej możliwości mogą skorzystać tylko ci uczestnicy, którzy w dniu złożenia wniosku o wypłatę środków nie ukończyli 45 lat.
Pieniądze pożyczone na wkład własny należy zwrócić. Ustawa o PPK wskazuje, że zwrot środków nie może rozpocząć się później niż pięć lat od dnia takiej wypłaty, a na zwrot całości środków uczestnik PPK ma maksymalnie 15 lat.

Przykładowe wyliczenia – ile można zarobić w PPK? Jakie będzie oprocentowanie w PPK?
PPK nie jest lokatą bankową, dlatego nie można przewidzieć, ile się zarobi. Wszystko zależeć będzie od wypracowanych zysków. Na stronie internetowej Polskiego Funduszu Rozwoju dostępny jest kalkulator pozwalający wyliczyć oszczędności w PPK przy założeniu, że PPK zarobi 3,5% ponad inflację (przy czym wskazane 3,5% może być założeniem zbyt optymistycznym).
W artykule pod linkiem:
https://marciniwuc.com/ppk-pracownicze- ... 19-zasady/
przedstawiono przykładowe wyliczenie zysku z PPK. Założono że wpływ inflacji będzie neutralny – wynagrodzenia będą rosły w tempie inflacji, tak by siła nabywcza wynagrodzeń była stała. Zarabiając odpowiednik dzisiejszych 3000 zł brutto, pracownik otrzyma z ZUS ok. 1000 zł brutto emerytury. Emerytura z ZUS-u również „jest brutto” – dlatego należy ją pomniejszyć o składkę na ubezpieczenie zdrowotne oraz o podatek dochodowy. Jeżeli stawki będą takie jak dziś, z ZUS pracownik otrzyma 854 zł.
A ile dojdzie z PPK? To zależy od tego, ile zysków wypracuje PPK. Założono, że PPK zarobi 2% w skali roku ponad inflację. Zakładając, że pracownik ma za sobą 30 lat życia, a po środki z PPK sięgnie w 65. roku życia (choć można to zrobić już w 60. roku życia) – ma przed sobą 35 lat odkładania po około 125 zł miesięcznie. Na 125 zł składa się 60 zł wpłacone przez pracownika (3000 zł pomnożone przez 2%), 45 zł wpłacone przez pracodawcę (3000 zł pomnożone przez 1,5%) oraz 20 zł wpłacone przez państwo (założono, że 240 zł od państwa otrzyma się jako 20 zł miesięcznie).
Ile pracownik otrzyma po 35 latach? 250 zł od państwa na start + 420 wpłat po 125 zł, całość inwestowana na 2% w skali roku, da ok. 76 572 zł. Założono, że na emeryturze pracownik pożyje 20 lat. Jeśli po 65. roku życia będzie te środki inwestować tak, by po prostu odrobić inflację – dodatek do emerytury pracownika z PPK wyniesie w przybliżeniu równowartość dzisiejszych 319 zł, a jego łączna emerytura wyniesie 854 zł + 319 zł = 1173 zł na rękę.

Ile ma kosztować inwestowanie w ramach PPK?
Zgodnie z założeniami ma nie być żadnych opłat manipulacyjnych, a maksymalna opłata za zarządzanie PPK ma wynosić 0,5% w skali roku. Dodatkowo może być pobierane maksymalnie 0,1% opłaty za wynik (successfee), gdy fundusz będzie miał w danym roku dodatnią stopę zwrotu i wyższą od stopy referencyjnej, której wysokość określi minister finansów.

_________________