Portal - Informator Obywatelski Osób Niewidomych

Czy przysługuje renta rodzinna przy pobieraniu renty uczniowskiej?
Sebastian Zaręba – adwokat

Pytanie:
Dawniej była renta uczniowska. Obecnie najprawdopodobniej została zastąpiona rentą socjalną. Czy w tej sytuacji można przejść z renty uczniowskiej na socjalną i jednocześnie pobierać rentę rodzinną?

Odpowiedź:
To prawda, że obecnie renta uczniowska nie jest już przyznawana. Jest ona natomiast nadal wypłacana osobom, które nabyły do niej prawo na mocy nieobowiązującego już art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.
Odpowiednikiem renty uczniowskiej na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów jest renta socjalna. Zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej przysługuje onaosobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
1) przed ukończeniem 18. roku życia;
2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia;
3) w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Istotna różnica pomiędzy rentą uczniowską a socjalną polega na tym, że tylko drugą z nich można łączyć z rentą rodzinną.
Niestety bowiem stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz części składów orzekających sądów rozpatrujących odwołania od decyzji ZUS jest takie, że osoba, której przyznano rentę uczniowską nie ma prawa do jednoczesnego pobierania renty rodzinnej. Jedną z nich musi zawiesić.
Tymczasem osobom pobierającym rentę socjalną – która zgodnie z orzecznictwem sądów jest odpowiednikiem renty uczniowskiej – przysługuje prawo do renty rodzinnej w zbiegu z rentą socjalną w wysokości do 200 procent kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Odpowiadając na pytanie Czytelnika - brak jest przepisów, które umożliwiają „przejście” z renty uczniowskiej na rentę socjalną.
Pobierając rentę uczniowską można natomiast złożyć wniosek o przyznanie renty rodzinnej, a następnie o ustalenie przez ZUS prawa do łączenia obu świadczeń czyli o ustalenie prawa do zbiegu świadczeń z tytułu ustalonych uprawnień do renty rodzinnej i renty uczniowskiej. W przypadku ewentualnej negatywnej decyzji ZUS, można złożyć odwołanie do sądu oraz liczyć na korzystne rozstrzygnięcie sądowe.
Istnieje przykład takiego korzystnego orzeczenia sądowego, na który można się powołać w ewentualnym odwołaniu.
W wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z 13 sierpnia 2019 r., sygn. akt VIII U 1246/19, Sąd Okręgowyzmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i uznał, że odwołująca posiada prawo do wypłaty w zbiegu renty uczniowskiej z rentą rodzinną.
Sąd Okręgowy wskazał, że świadczenia jakim jest renta uczniowska jak i renta socjalna są świadczeniami, które maja zbliżone funkcje o charakterze socjalnym przy tożsamych przesłankach do nabycia takiego prawa. Brak jest więc podstaw do przyjęcia, że wnioskodawczyni pobierająca świadczenie o tożsamym charakterze i funkcji ( socjalnej) nie może skorzystać z prawa do zbiegu świadczeń. Odmienna interpretacja przepisów naruszałaby zasadę równości wobec prawa wyrażoną w treści art. 32 Konstytucji RP.
W ocenie Sądu brak jest podstaw aby traktować rentę uczniowską jako rentę z tytułu niezdolności do pracy w sytuacji gdy przesłanki do nabycia prawa do renty uczniowskiej nigdy nie były ani nie są tożsame z przesłankami do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Natomiast można ją utożsamiać z renta socjalną przyznawaną w innym systemie prawnym niż renta uczniowska ale przy zachowania intencji ustawodawcy, że obydwie te instytucje mają charakter socjalny nie związany z ubezpieczeniem społecznych czy opłacaniem składek a fakt , ze wypłaca je instytucja ubezpieczeniowa jaką jest ZUS nie pozbawia je charakteru socjalnego. Z tego względu zdaniem Sądu powinno się stosować taką interpretację przepisów prawa aby zachować zasadę równości wobec prawa osób posiadających prawo do w zasadzie identycznego świadczenia, które zmieniło jedynie nazwę z uwagi na zmianę przepisów prawa z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Podstawa prawna:
Art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1300, 1621), wyrokSądu Okręgowego w Łodzi z 13 sierpnia 2019 r., sygn. akt VIII U 1246/19

_________________