Portal - Informator Obywatelski Osób Niewidomych

Beata Wiśniewska



Pełną tajemnic noc świętojańską czy święto Kupały ludzie obchodzą nad brzegami rzek, puszczając na wodę wianki, a my w tym roku właśnie o tej porze daliśmy się oczarować „Historii szkłem malowanej”. Taki tytuł nosiły warsztaty Niewidzialnej Galerii Sztuki w ramach programu „Edukacja Kulturalna”, organizowane przez Stowarzyszenie „De Facto”.

Miejscem czarowania uczestników, którzy przyjechali z całej Polski, było Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie. Najpierw zostaliśmy oprowadzeni po głównych salach i zapoznani z historią zarówno produkcji szkła, jak i samego Centrum przez panią Kasię Solińską, która jest pracownikiem galerii i jednocześnie opiekuje się Niewidzialną Galerią Sztuki.

W pracowni hutniczej odbył się pokaz wytopu szkła. Poznaliśmy narzędzia do prac hutniczych i obejrzeliśmy gotowe przedmioty wykonane ze szkła. Oczarowały nas precyzyjne kształty roślin, zwierząt i innych ozdób szklanych w przeróżnych formach i kolorach. Większość mogliśmy poznać poprzez dotyk, a dodatkowo widzący opiekunowie grupy audiodeskrybowali i pomagali poznać kształty. Mieliśmy też możliwość wydmuchania szklanej bańki, co było sporym przeżyciem.

Gorący piec hutniczy i brak wzroku, czy to się da pogodzić? Tak, z pomocą fachowców, którzy w bezpieczny sposób pozwolili nam na dokonanie tych czynności. Tym większy był nasz podziw dla twórców szklanych cudeniek, które z wielkim artyzmem i precyzją powstają za pomocą poznanych narzędzi.



Rysunek na szkle

Swoją wiedzę poszerzaliśmy też w trakcie spotkania z artystami pracującymi na różnych stanowiskach warsztatowych. Omawiane były poszczególne techniki, niezbędne narzędzia oraz wyjątkowe efekty zdobnicze na gotowych szkłach. Zaprezentowano nam różne zdobienia szkła: grawerskiego, kuglerskiego, miniatury szklanej, malarskiego i witrażowego.



W jak Wyspiański

Wykład o życiu i twórczości Stanisława Wyspiańskiego poprowadził w bardzo interesującej formule historyk sztuki, dr Tadeusz Łopatkiewicz, który kilka tygodni wcześniej został laureatem Wielkiego Testu TV z tego tematu. Zabrakło nam co prawda audiodeskrypcji wybranych dzieł artysty, ale czas zaplanowany na tę część warsztatów został wykorzystany maksymalnie i bez tego. Wielkie moje zdziwienie i podziw wzbudził fakt, że od przyjęcia weselnego Lucjana Rydla, na którym gościem był Stanisław Wyspiański, do wystawienia sztuki na deskach teatru upłynęły zaledwie cztery miesiące – w tym czasie Wyspiański napisał wierszowany utwór, opracowano scenografię, kostiumy i wyreżyserowano sztukę. Kropkę nad „i” postawiła zaś karykatura „Bitwy pod Grunwaldem” Matejki, którą stworzył za pomocą linii i kształtów, odwzorowując oryginał.



W jak witraż

W kolejnej części wzięliśmy udział w warsztatach wykonywania witraży. Podzieleni na kilka grup, przy stanowiskach warsztatowo-pokazowych poznawaliśmy sposoby tworzenia witraży metodą klasyczną i amerykańską.

Pod okiem artysty każdy uczestnik próbował swoich sił w cięciu tafli szklanych za pomocą odpowiednich noży. Noże do szkła posiadają diamentową końcówkę, kółeczko, a w środku wypełnione są olejem technicznym. Diament może być prawdziwy, ale najczęściej jest syntetyczny. Końcówka diamentowa sunie po szkle, olej nawilża tarczę tnącą, nadając poślizg narzędziu. Dzięki olejowi szkło po przecięciu ma gładką, równą krawędź – bez niego krawędź byłaby poszarpana. Cięcie szkła odbywa się zawsze według przygotowanego wcześniej projektu – szablonu, najczęściej wykonanego z kartonu. Szablon przykłada się do tafli szklanej, odrysowuje za pomocą markera i przystępuje do wycinania elementów szklanych.

Na stanowisku, oprócz noży, znajdował się przykładowy witraż wraz z wykonanym szablonem kartonowym oraz niepodłączona piła do cięcia szkła. Praca ze szkłem odbywała się przy zachowaniu należytej ostrożności.

Na stanowisku tworzenia witraży można było zapoznać się z takimi narzędziami jak lutownica plus cyna, odłamywaczka plastikowa i metalowa, kombinerki bociany, maszynki do owijania taśmą miedzianą. Artysta zapoznawał nas z materiałami oraz z procesem tworzenia witraży.

Na stanowisku grawerskim natomiast przygotowano kilka grawerek ręcznych. Po prezentacji urządzeń próbowaliśmy grawerować różnymi rodzajami wierteł, z których każde charakterystycznie wibruje. Ważne jest samo przyłożenie narzędzia do szkła, charakterystyczny dźwięk włączonego narzędzia i wibracje, jakie towarzyszą momentowi przyłożenia tarczy do szklanej tafli.

Na warsztatach zostały również zaprezentowane gotowe wyroby grawerowane – elementy przygotowane do osadzenia w witrażu, jak również grawerowane szkło użytkowe.

Na stanowisku witrażu amerykańskiego prezentowano nam różne stopione ze sobą szkła, pudry i granulaty do barwienia szkła, sitko do sypania pudru na szkło, szkła płaskie, stopione i leżące na powierzchni stołu, szkło fusingowe, które od drugiej strony ma charakterystyczną strukturę, tzw. baranka.

W jak „Wesele”

Na zakończenie dnia w sali konferencyjno-filmowej odbyła się projekcja filmu „Wesele” w reżyserii Andrzeja Wajdy. Pokaz odbył się z audiodeskrypcją dla niewidomych, a lektorem na żywo był aktor-lalkarz Jacek Buczyński.

Po raz kolejny warsztaty NGS pokazały, jak ważne jest przybliżanie sztuki osobom niewidomym, a ich zaangażowanie w poznawanie różnych technik artystycznych oraz chłonność umysłów są ogromne – także w niecodziennych warunkach i na niecodzienne tematy. Przyswajanie kultury, zwłaszcza w dostępnej formie, ma dla nas nieocenioną wartość!

_________________