Portal - Informator Obywatelski Osób Niewidomych

"Pracownicze Plany Kapitałowe bez tajemnic"
Źródło: Gość Niedzielny" nr 43/2019.
Wiesława Dąbrowska-Macura

Pracownicze Plany Kapitałowe to prosty sposób na systematyczne gromadzenie oszczędności przeznaczonych przede wszystkim na cele emerytalne. Co warto wiedzieć o Pracowniczych Planach Kapitałowych, aby odpowiedzialnie podjąć decyzję o uczestnictwie w programie? Podobne programy długoterminowego oszczędzania – z udziałem pracowników, pracodawców i państwa – od lat z powodzeniem działają w różnych krajach świata, np. w Wielkiej Brytanii czy Nowej Zelandii. Na tych doświadczeniach i sprawdzonych mechanizmach oparty jest wchodzący właśnie w życie w naszym kraju system Pracowniczych Planów Kapitałowych. Na oszczędności gromadzone w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych składają się wpłaty dokonywane przez: pracownika – co najmniej 2, ale nie więcej niż 4 procent miesięcznego wynagrodzenia brutto; pracodawcę – co najmniej 1,5, ale nie więcej niż 4 proc. pensji brutto pracownika; państwo – 250 zł, jednorazowa wpłata powitalna po przystąpieniu do Pracowniczych Planów Kapitałowych, i 240 zł w każdym roku oszczędzania. Trzeba pamiętać, że wpłatę powitalną otrzymują ci pracownicy, którzy oszczędzają w PPK przez pełne 3 miesiące, a więc dokonają wpłat za co najmniej 3 miesiące. Warunkiem otrzymania dopłaty rocznej jest natomiast wpłacenie w danym roku kwoty równiej co najmniej 3,5 procent obliczonego od 6-krotności minimalnego wynagrodzenia w tym roku. W 2019 r. kwota kwalifikująca do otrzymania dopłaty rocznej od państwa wynosi 427,50 zł. W roku 2010 wzrośnie ona do 546 złotych.

Pytanie:
Czy każdy musi przystąpić do Pracowniczych Planów Kapitałowych?

Odpowiedź:
Każdy pracodawca (poza określonymi w ustawie wyjątkami) musi utworzyć Pracownicze Plany Kapitałowe. Uczestnikami programu automatycznie stają się wszyscy pracownicy, którzy ukończyli 18 lat, a nie przekroczyli 55 roku życia, którzy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom rentowemu i emerytalnemu. Automatyczne zapisanie do programu Pracowniczych Planów Kapitałowych pomaga każdemu pracownikowi podjąć decyzję o rozpoczęciu oszczędzania i praktycznie eliminuje formalności po stronie pracownika, ale nie odbiera mu prawa do decydowania o tym, czy w ogóle chce on w ten sposób zbierać środki na dodatkową emeryturę. Uczestnictwo w Pracowniczych Planach Kapitałowych jest dobrowolne, dlatego pracownik może już na starcie Pracowniczych Planów Kapitałowych w swojej firmie albo w dowolnym momencie później zrezygnować z udziału w programie i przekazywania wpłat do Pracowniczych Planów Kapitałowych. Wystarczy złożyć u pracodawcy odpowiednie oświadczenie. Jeśli jednak po jakimś czasie pracownik zmieni zdanie i postanowi wrócić do oszczędzania w Pracowniczych Planach Kapitałowych, może to zrobić również w dowolnym momencie, składając u pracodawcy wniosek w tej sprawie. Pracownicze Plany Kapitałowe nie obejmują automatycznie pracowników starszych niż 55-latkowie. Nie znaczy to jednak, że i oni nie mogą oszczędzać na emeryturę w Pracowniczych Planach Kapitałowych. Mogą złożyć u pracodawcy wniosek o włączenie do programu, pod warunkiem, że nie przekroczyli 70. roku życia. Od 1 lipca bieżącego roku program Pracowniczych Planów Kapitałowych obejmuje pracowników największych firm, zatrudniających ponad 250 osób. Osoby zatrudnione w mniejszych przedsiębiorstwach i instytucjach oraz w sektorze publicznym będą przystępowały do Pracowniczych Planów Kapitałowych sukcesywnie, co pół roku. Ostatnią grupę pracowników program obejmie od 1 stycznia 2021 roku. Docelowo Pracownicze Plany Kapitałowe mają działać w zdecydowanej większości polskich firm.

Pytanie:
Czy przystępując do PPK, trzeba zrezygnować z innych form dobrowolnego oszczędzania na przyszłą emeryturę, takich jak Indywidualne Konto Emerytalne (czyli IKE), Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (czyli IKZE) czy Pracownicze Plany Emerytalne (czyli PPE)?

Odpowiedź:
Wprowadzenie PPK nie wpływa na dotychczasowe elementy systemu emerytalnego, na który składają się: indywidualne konto emerytalne w ZUS, drugi filar – OFE i trzeci filar – IKE, IKZE czy PPE. On jedynie poszerza możliwości tego systemu. Dlatego przystępując do Pracowniczych Planów Kapitałowych, nie trzeba rezygnować z dodatkowego oszczędzania na emeryturę w tzw. drugim filarze. Pracownicze Plany Kapitałowe to jeszcze jeden dobrowolny, prywatny sposób oszczędzania na jesień życia. Pieniądze gromadzone na indywidualnym koncie pracownika w Pracowniczych Planach Kapitałowych są wyłącznie jego własnością. Pracownik może dowolnie nimi dysponować przez cały okres oszczędzania, np. w dowolnym czasie w razie jakiejś nagłej potrzeby wypłacić część lub całość. Może też wybrać sposób skorzystania z tych środków po ukończeniu 60 lat – wybrać w całości lub zlecić wypłatę w ratach. Oszczędności te nie przepadną także po śmierci pracownika, ponieważ podlegają dziedziczeniu. Rola państwa w programie Pracowniczych Planów Kapitałowych sprowadza się do pomocy w pomnażaniu oszczędności gromadzonych w okresie aktywności zawodowej na jesień życia.

Pytanie:
Jak przystąpienie do Pracowniczych Planów Kapitałowych wpłynie na comiesięczne zarobki pracownika?

Odpowiedź:
Pracownik co miesiąc wpłaca na własne konto w Pracowniczych Planach Kapitałowych co najmniej 2 procent swego wynagrodzenia brutto. Wpłata ta jest potrącana od jego wynagrodzenia netto, czyli od kwoty, którą co miesiąc otrzymuje „na rękę”.

Pytanie:
Czy pracownik koniecznie musi wpłacać 2 procent swojej pensji? Czy można zmniejszyć tę wpłatę?

Odpowiedź:
Podstawowa wpłata pracownika została określona na poziomie 2 procent jego wynagrodzenia brutto. Jednak pracownicy zarabiający najmniej mogą zmniejszyć swoją część wpłaty do Pracowniczych Planów Kapitałowych nawet do 0,5 procent zarobków brutto. Możliwość obniżenia wpłaty podstawowej mają pracownicy, których łączne miesięczne dochody ze wszystkich źródeł nie przekraczają kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia. W 2019 r. jest to 2700 zł, a przyszłym roku kwota ta wzrośnie do 3120 złotych. Warto wiedzieć, że zmniejszenie przez pracownika swojej wpłaty nie wpłynie na wysokość wpłaty pracodawcy oraz pochodzącej od państwa. Pracownik może też podwyższyć swoją wpłatę do PPK, jednak nie więcej niż do 4 procent pensji brutto.

Pytanie:
Czy pracodawca może zmniejszyć swoją część składki wpłacanej na konto pracownika?

Odpowiedź:
Pracodawca nie może zmniejszyć swojej części wpłaty do Pracowniczych Planów Kapitałowych – każdemu pracownikowi należącemu do programu powinien co miesiąc wpłacać co najmniej 1,5 procent jego miesięcznego wynagrodzenia brutto. Pracodawca może natomiast podwyższyć swoją wpłatę nawet do 4 procent pensji brutto pracownika.

Pytanie:
Czy od wpłaty wnoszonej przez pracodawcę na konto w Pracowniczych Planach Kapitałowych pracownik zapłaci podatek?

Odpowiedź:
Wpłaty wnoszone przez pracodawcę na indywidualne konto pracownika w Pracowniczych Planach Kapitałowych stanowią dla niego przychód, który podlega opodatkowaniu. Oznacza to, że pracodawca co miesiąc potrąci od wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi 17-procentowy dochodowy podatek od tej wpłaty.

Pytanie:
Czy pracodawca może w jakichś okolicznościach zawiesić płacenie swojej części składki na konto pracownika w Pracowniczych Planach Kapitałowych? Czy może w ogóle przestać płacić?

Odpowiedź:
O udziale w Pracowniczych Planach Kapitałowych lub rezygnacji z oszczędzania w ramach tego programu decyduje tylko i wyłącznie pracownik. Pracodawca nie ma żadnego wpływu na jego decyzję. Dlatego dopóki pracownik oszczędza w Pracowniczych Planach Kapitałowych, jego pracodawca musi przelewać na jego rachunek swoją część wpłaty. Pracodawcy nie wolno też zachęcać pracowników do rezygnacji z uczestnictwa w Pracowniczych Planach Kapitałowych.

Pytanie:
Co się stanie z rachunkiem w Pracowniczych Planach Kapitałowych, kiedy pracownik zmieni pracodawcę?

Odpowiedź:
Indywidualne rachunki Pracowniczych Planów Kapitałowych pracowników prowadzi instytucja finansowa wybrana przez pracodawcę. Po zmianie miejsca zatrudnienia pracownik zaczyna oszczędzać w instytucji, którą wybrał jego nowy pracodawca. Ta instytucja otworzy dla niego nowy rachunek w Pracowniczych Planach Kapitałowych. Oszczędności zgromadzone na rachunku w poprzedniej firmie można przenieść na nowe konto, a można też zostawić w dawnej instytucji finansowej. W efekcie po kilkukrotnej zmianie miejsca pracy można mieć kilka rachunków Pracowniczych Planów Kapitałowych. Trzeba tylko pamiętać, aby nowego pracodawcę poinformować o wszystkich dotychczas otwartych w naszym imieniu rachunkach Pracowniczych Planów Kapitałowych. Warto też dodać, że pracownik sam nie może zmienić instytucji finansowej prowadzącej jego rachunek Pracowniczych Planów Kapitałowych. Może to zrobić tylko pracodawca. Oczywiście podejmując decyzję o wyborze konkretnej instytucji, której zostanie powierzone zarządzanie kontami Pracowniczych Planach Kapitałowych pracowników, albo o jej zmianie, pracodawca musi zasięgać opinii związków zawodowych lub reprezentacji pracowników.

_________________